Anaco do artigo “Covid-19, autoritarismo e izquierda confinada” (José R. Loayssa e Ariel Petruccelli), publicado n´O Salto
“Bolsonaro e Trump foron tomados como coartada para aliñarse coa maioría respectable dos representantes políticos do capital internacional, do que ambos son bufóns útiles.”
» Continuar a ler:
“(…) Entre tanto, as elites empresariais xogaron o seu papel. Tanto en España como en Arxentina bloquearon iniciativas progresistas e puxeron límites para garantir os seus intereses fronte aos gobernos. E, en paralelo, as forzas do “capitalismo dixital” e do “capitalismo da vixilancia” deron pasos firmes. Mentres a poboación do planeta continúa aterrorizada por unha pandemia cuxa ameaza foi esaxerada até o indecible, as corporacións dixitais colonizan a paso redobrado a educación, o lecer, o comercio, e as relacións sociais. Raquel Varela non esaxera cando afirma que o teletraballo é contrarrevolucionario.
En España, as nacionalizacións están fóra da axenda, e o plan de reconstrución encaixa nunha óptica neoliberal. O PSOE é o gran beneficiado, de momento, en termos de apoio da opinión pública, Unidas Podemos sufriu un eclipsamiento notable. (…)
As forzas de esquerda, pola súa banda, aínda que críticas dos excesos autoritarios do confinamento e dos abusos patronais, non foron capaces de opor outra abordaxe á crise sanitaria. Desde o momento en que non souberon oporse frontalmente á estratexia sanitaria dominante, e asumiron o discurso de que estamos ante unha epidemia cataclismática fronte á que hai que adoptar medidas extraordinarias, a defensa das liberdades cidadás fundamentais viuse debilitada. Non faltaron voces que, como o secretariado unificado da IV internacional, apoiaron sen reservas unha imposible estratexia de supresión do virus e chamaron genocidas e “socialdarwinistas” a quen expuñan que había que aceptar que non “todas” as vidas son salvables sen condenar a outras moitas a sufrir e a morrer por outras causas. Bolsonaro e Trump foron tomados como coartada para aliñarse coa maioría respectable dos representantes políticos do capital internacional, do que ambos son bufóns útiles. Practicouse unha sorte de campismo: o inimigo principal son esas figuras odiosas, non o establishment político en conxunto. De maneira sorprendente, non faltaron quen acusaron aos que denunciabamos as consecuencias sociais e económicas que entrañaría o confinamento de antepor a economía á vida. Pero non se pode confundir as consecuencias económicas coa defensa dos beneficios do capital. Trátase, máis ben, de pór en consideración a traxedia que representa pór en risco o sustento material das clases populares. Porque ao final, é probable que o confinamento salve unhas poucas vidas da clase media, pero afundirá aínda máis aos sectores desfavorecidos: moitas outras vidas perderanse, aínda que sexa sen o certificado de defunción do Covid-19.
A ameaza real do virus non xustificou nunca tamaño tremendismo. Con tanto horror difundido día e noite parece difícil de crer, pero o certo é que o 99,8 % dos infectados polo SARS-COV 2 sobreviven, como revela un recente estudo de John Ioannidis. A propia OMS, aínda que continúe insuflando temor a destra e sinistra, recoñece que as súas mellores estimacións indican que xa puido contaxiarse o 10% da poboación do planeta. En tal caso, a taxa de letalidade do Covid-19 sería da orde do 0,14 %, a anos luz do 3,5 % que postulou a mesma organización alá por marzo.
Que salvo contadas excepcións (Suecia sobre todo) a inmensa maioría dos estados implementaran severas restricións pode dar algún consolo a quen analizan os sucesos en clave nacionalista (“equivocámonos, pero todos fixeron o mesmo”)… e non ven máis aló do capitalismo. Pero para quen queiran mirar máis aló do actual sistema, e fagan unha análise de clase, a grande uniformidade da resposta das autoridades dos estados capitalistas di outras cousas e non proporciona ningún consolo. Pode entenderse que a burguesía e as clases acomodadas se sentisen especialmente vulnerables ante un virus que as afectaba de maneira directa e dificilmente controlable. Hai anos que os amos do mundo soñan con vencer á morte. Os seus médicos-ideólogos empéñanse en considerar á morte como un “problema técnico”, que a ciencia poderá arranxar en breve, e os seus filósofos de cabeceira especulan con que nun futuro inmediato a inmortalidade será unha posibilidade para os ricos.
Quen lean estas liñas poderán pensar que a procura da inmortalidade é unha parvada. E sen dúbida terán razón. Pero é unha procura na que está empeñada moita xente da clase dominante. Son os novos alquimistas. Talvez pareza extravagante e, sen dúbida, éo, o cal non quita para que sexan crenzas influentes en círculos económica e politicamente poderosos. Nunha conversación pública de 2015 entre Yuval Harari e Daniel Kahneman, que non son precisamente dúas ignotos “conspiranoicos”, senón un escritor de Best Sellers e un Premio Nobel de Economía, o primeiro di con pesaroso fatalismo que para a grande maioría, a mellor opción ante unha vida sen valor e sen sentido, será unha combinación de drogas e videoxogos. Para as elites, en cambio, o futuro é a inmortalidade.
A esas elites que se crían ás portas de solucionar o “problema técnico” da morte, a aparición dun virus como o SARS-COV 2 toleounas. Literalmente. Pero que a súa perspectiva fose asumida polas clases traballadoras (expostas regularmente a problemas sanitarios máis graves que o Covid-19) amosa a hexemonía dos valores e crenzas burgueses e a escasa autonomía das clases populares. Nos últimos meses denunciáronse negacionismos e negacionistas de todas as cores. Pero houbo un negacionismo do que case ninguén falou: o negacionismo da morte, o horror a morrer.
Que a esquerda radical fose en xeral presa do pánico do mesmo xeito que a dereita, o centro e a esquerda reformista, asumindo ademais a hipótese da eficacia e viabilidade do peche, é un indicio de falta de autonomía ideolóxica. Que se descartara a posibilidade de protexer á poboación vulnerable como cousa imposible, crendo ao mesmo tempo que sería posible protexer a toda a poboación, fala bastante ás claras da pobreza intelectual franciscana e da carencia de toda lóxica no debate público contemporáneo. Que a crenza en que a vacina será a solución á pandemia se impuxera con tan poucas críticas amosa a eficacia da propaganda dos laboratorios, a expropiación da saúde polo capital e a escasa independencia da esquerda en termos de política sanitaria (indispensable o recente escrito de Juan Gérvas). Que algunhas forzas de esquerda defendan abertamente a política de confinamento resulta especialmente incomprensible: os segmentos máis pobres da poboación carecen de vivendas adecuadas para confinarse; os “traballadores esenciais” deben continuar coas súas labores (a diferenza do groso das clases alta e media). A perda de clases afecta máis aos pobres que aos ricos, e o peche aumenta o desemprego, a miseria e as desigualdades.
Aínda que sería esaxerado dicir que as organizacións de esquerda apoiaron sen reservas a estratexia de “supresión do virus” e as corentenas masivas, o certo é que, en xeral, non se opuxeron de maneira frontal. Criticaron os seus excesos ou algunhas facetas, non a súa natureza. O hábito tacticista de tratar de acompañar as demandas das masas, deixou ao groso das organizacións de esquerda desarmadas cando o imperioso foi cuestionar o “sentido común”. E o retroceso xeralizado da cultura de esquerda dificultou a elaboración dunha comprensión propia e independente dos problemas sanitarios: no fondo, son problemas nos que nunca pensaran demasiado. Por iso, optouse polo que parecía a “vía máis segura”. Pero nas grandes crises, as vías “máis seguras” adoitan ser contraintuitivas.
Xogámonos moito. Porque contrariamente ao que puidese parecer, a ideoloxía non se sustenta no adoutrinamiento dos medios de comunicación senón nas prácticas sociais que reflicten a forma de ver o mundo (iso é o fetichismo da mercadoría de Marx). Nesta pandemia a poboación pode “aprender” que precisamos gobernos e estados fortes, que o exército está para protexer a saúde da poboación, que calquera semellante pode ser un perigo e un longo etcétera. A desconfianza e as tendencias individualistas e anticomunitarias pódense reforzar. As elites dominantes non van deixar de tomar notas das potencialidades do uso da biopolítica (…), o estado de excepción e a manipulación do medo colectivo.
E se a esquerda consecuente non saca leccións da súa incapacidade para postular un modelo alternativo na xestión desta grave crise, o futuro será desolador.”